Gaz, buhar ve sis veya toz halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamı ihtiva eden bölgedir
Gaz, buhar ve sis veya toz halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamı ihtiva etmeyen bölgedir.
Patlayıcı gaz ortamına neden olacak şekilde yanıcı gaz, buhar veya sıvının ortama boşalmaya başladığı nokta veya yerlerdir.
Ortamdaki yanıcı gaz veya buhar yoğunluğunun patlamaya yol açmadığı alt sınırdır.
Ortamdaki yanıcı gaz veya buhar yoğunluğunun patlamaya yol açmadığı üst sınırdır.
Belirli standart şartlar altında bir sıvının alevlenebilir buhar/hava karışımı oluşturacak miktarda buhar çıkardığı en düşük sıvı sıcaklığıdır
Kendisi yanabilen veya yanabilir gaz, buhar veya buğu çıkarabilen maddedir.
500 μm veya daha az büyüklükte, havada asılı kalabilen, yanabilen ve normal sıcaklık ve atmosferik basınçta hava ile patlayıcı karışımlar üretebilen katı tozlardır.
Öngörülebilen çalışma şartlarında yanabilir buhar çıkarabilen maddedir.
Hava ile belli oranda karıştığı zaman patlayıcı gaz ortamı oluşturan gaz veya buhardır.
Belirtilen şartlar altında, gaz, buhar veya toz hâlindeki yanıcı madde ile havanın yaptığı karışımın alev aldığı en düşük sıcaklıktır.
Patlama; “Çok hızlı bir gaz genişlemesiyle ve genellikle ısı açığa çıkmasıyla meydana gelen bir kimyasal reaksiyon veya değişimdir.
Katı, sıvı veya gaz halindeki patlayıcı maddelerin kıvılcım, reaksiyon veya şok etkisiyle ateşlenmesi sonucu yüksek derecede ısı, ışık, gaz, ses ve basınç meydana getirerek hava içerisinde aniden ve şiddetle yayılması olayına patlama denir.
- Mekanik Patlama
- Kimyasal Patlama
Mekanik patlamaya örnek olarak kapalı kaplar, kazanların, boru devrelerinin çeşitli fiziksel etkiler sebebiyle iç basıncın artması sonucu meydana gelen patlamaları verebiliriz. Kapalı kaplarda, kazanlarda, boru devrelerinin basınç giderici emniyet supabı yoksa, artan buhar basıncı içinde bulunduğu kabın yapıldığı malzemenin mekanik direncini aşar ve kap infilak eder. Genellikle bu tür patlamalarda yüksek ısı görülür. Gazlar veya buhar hızla açığa çıkar, gürültü meydana gelir.
Kimyasal patlamalar sıvı veya katı halde bulunan patlayıcı maddenin çok büyük bir hızla, hacminden çok daha büyük bir hacim olan gazlara dönüşmesi ile ortaya çıkar. Tüm dönüşme süresi saliselerle ölçülebilecek zaman süreleri içinde olup biter ve son derece yüksek ısı (binlerce derece) yaratır.
Patlayıcı, parlayıcı ve yanıcı nitelikteki gaz, toz veya buharın hava ile karışarak patlayıcı kıvama geldikleri yerlere “Patlayıcı Ortam” denir.
Normal şartlar altında havanın gaz, yada buhar halindeki yanıcı maddelerde yaptığı karışımdır.
Potansiyel patlayıcılar, fiziksel veya kimyasal koşullar altında patlayarak enerji açığa çıkarabilen maddelerdir. Bu maddeler, belirli bir tetikleme mekanizması (örneğin, darbe, ısı, sürtünme, elektrik kıvılcımı) ile ani bir şekilde büyük bir enerji salınımına yol açar. Patlayıcılar genellikle gaz, sıvı veya katı halde olabilir.
Patlamanın olması için üç unsurun bir araya gelmesi gerekir. Bunlar oksijen, yanabilir madde(yakıt) ve ateşleme kaynağıdır.
- Mühendisler.
- Fizik, Kimya, Biyoloji Bölümü Mezunları
- İş Güvenliği Uzmanları
- İş Güvenliği Uzmanı Adayları
- Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanları
- Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı Adayları
Patlamadan korunma dokümanını; PKD Eğitimi almış Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanları, İş Güvenliği Uzmanları, Kimyagerler, Çevre Mühendisleri, Maden Mühendisleri, Makine Mühendisleri Ve Kimya Mühendisleri hazırlayabilir.
- Kimya Endüstrisi
- Çöp Gazı ve Atık Depolama
- Termik Santraller
- Atık Bertaraf Sektörü
- Doğal Gaz
- Ahşap Endüstrisi
- Boya Püskürtme İşleri
- Tarım,
- Metal Sektörü
- Gıda Endüstrisi ve Hayvan yemi Üretimi
- İlaç Sanayii
- Rafineriler
- Geri Dönüşüm Tesisleri
Patlamadan Korunma Dokümanı hazırlanması gereken iş yerlerine yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı her türlü kimyasalı bulunduran, üreten, işleten, kullanan, depolayan ve dolumunu yapan tesisler örnek olarak verilebilir.
“Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik ” ve 2003 yılı itibariyle Avrupa Birliğinin ilgili direktifleri kapsamında ülkemizde uygulanmaktadır. Patlamadan korunma dokümanı ise bu mevzuatın en temel aracı olarak ön plana çıkmakta ve işyerlerinde hazırlanarak kullanımda bulunması yasal olarak da gerekmektedir.
Sıvı buharlarının, tüm yanıcı sıvı sislerinin ve bulut halinde bulunan tüm yanıcı tozların havada belirli bir konsantrasyonla oluşturdukları patlayıcı atmosferleri ifade Eder.
ATEX sertifikası sadece patlayıcı değil aynı zamanda parlayıcı ve kolay yanma özelliğine sahip olan ürünleri de kapsar. Bu ürünlerin üretimini yapan işletmeler ATEX sertifikası almak ve gerekli denetimlerden başarıyla geçmek durumundadır. ATEX aynı zamanda uluslararası düzeyde geçerliliği olan bir sertifikadır.
Üretici veya ithalatçı, Atex CE Sertifikası için yetkilendirilmiş bir kuruluşa başvurmalıdır. Bu kuruluş, teknik dosyayı ve uygunluk beyanını inceleyerek gerekli denetimleri gerçekleştirir ve ekipmana Atex CE Belgesi verir.
İkinci ATEX Direktifi patlayıcı ortamlarda çalışanların iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olup, 1999 yılında yayımlanarak ATEX 94/9’da olduğu gibi aynı şekilde 7 yıl uyumluluk sü- resi tanınarak 2006 yılında mecburi hale getirilmiştir.
RDX, Aseton peroksit, Nitrogliserin, Gümüş fülminat, Cıva(II) fülminat, Nitroselüloz, Pikrik asit gibi patlayıcı maddeler şoka maruz kaldığında patlayabilir. Depolanması, saklanması ve taşınması risk taşır
Etkinliği düşük olduğu için kara barut ve dumansız barut da zayıf patlayıcılar sınıfına girer. Kimyasal bir reaksiyona girdiğinde ısı, ışık, gaz, sis veya ses verme özelliği olan madde bilimidir.
Tehlikeli madde güvenlik danışmanlığı kapsamında fazlaca ihtiyaç bulunan ve zorunlu olan patlamadan korunma dokümanını alanında yetkin ve bilgili kişilerce DETAM MÜHENDİSLİĞİNDEN detam@detam.com.tr Danışmanlık hizmet alabilir ve/veya TMGDK (Tehlikeli Madde Güvenlik Dokümanı hazırlattırabilirsiniz.
Uluslararası kuruluşların iyi uygulama örnekleri incelendiğinde herhangi bir değişiklik olmaksızın beş yılda bir gözden geçirme ve revizyon çalışmalarının yapıldığı görülmektedir
ZONE 1 : İçinde gaz, buhar veya buğu hâlinde yanıcı maddelerin havayla karışımından meydana gelen patlayıcı gaz ortamının normal çalışmada ara sıra bulunduğu bölge. (Zon 0′ ın yakın çevresi, patlayıcı madde pompa istasyonları, vana ve klape yakınları gibi yerler bu gruba girer.)
ZONE 20 = Yüksek oranlarda patlayıcı tozların ve/ veya liflerin sürekli olarak veya uzun süreli olarak belirtilen bölgede bulunduğu anlamına gelir.
ZONE 21: Normal çalışma icabı patlayıcı toz ve lif ortamı teşekkül etme ihtimali az olan ve oluştuğunda da kısa süren yerler.
ZONE 22: Normal çalışma koşullarında havada bulut halinde bulunan yanıcı tozların, patlayıcı ortam oluşturma ihtimali bulunmayan ancak böyle bir ihtimal olsa bile bunun yalnızca çok kısa bir süre için geçerli olduğu yerler (Tabaka veya yığın halinde yanıcı tozların bulunduğu yerler de patlayıcı ortam oluşturabilecek …
Primer Patlayıcılar;
- Isı, şok ve sürtünmeye karşı son derece hassas, ancak güç yönüyle en düşük seviyede olanpatlayıcı
- Hafif bir darbeyle, alevle ya da elektrik akımından oluş ısı ile patlayabilirler.
- İlk ateşlemeyi başlatmak ve şoku ikincil patlayıcıya. iletmekte kullanılır.
- İnfilak ederler.
EXPROOF EXPLOSİON PROF kelimesinin kısaltılmışıdır. Petrol, petrol ürünleri, İlaç Fabrikaları, doğal gaz, kömür madenleri ve Demir Çelik Sanayi gibi tehlikeli ve Patlayıcı çalışma ortamlarında güvenlik amacı ile kullanılan elektrikli ürünlerdir. EX-PROOF (Alev sızdırmaz) elektrik malzemeleri olarak isimlendirilir.
Patlama riski olan ortamlarda elektrik kaynaklı patlamaların önüne geçebilmek için yapılması gereken şunlardır: Eğer mümkünse öncelikli olarak elektrikli cihaz ve tesisatı patlayıcı gazın hiç olmadığı ve ya en az olduğu yerlere kurulmalıdır.
Potansiyel patlayıcı olabilecek tozlara örnek olarak; neredeyse tüm organik maddelerin tozları, un, şeker, nişasta gibi gıdaların üretim tesisleri, ecza kimyasalları ve pudra haline getirilmiş, alüminyum,Magnezyum gibi metallerin kullanıldığı işletmeler toz patlaması riskini dikkate almak zorundadır.
Potansiyel patlayıcı olabilecek tozlara örnek olarak; neredeyse tüm organik maddelerin tozları, un, şeker, nişasta gibi gıdaların üretim tesisleri, ecza kimyasalları ve pudra haline getirilmiş, alüminyum,Magnezyum gibi metallerin kullanıldığı işletmeler toz patlaması riskini dikkate almak zorundadır.
Patlama limiti %5-15 arasındadır.
Örneğin dinamit, %60 daha fazla enerji yoğunluğu barındırır (TNT’nin 4,7 MJ/kg birimine karşılık yaklaşık olarak 7,5 MJ/kg). TNT kilotonu ve megatonu; geleneksel olarak, nükleer silahların enerji çıkışını ve bu şekilde yıkım gücünü oranlamak için kullanılır (bakınız Nükleer silahların patlama gücü)
Metan gazını 0-100% LEL aralığında ölçer. Katalitik ve infrared sensörlerle ölçülebilir. Ölçeceği gaz havadan hafif olduğu için tavana yakın monte edilir. Sabit ve portatif seçenekleri vardır.
Metan Gazı (Ch4) Nedir, Nasıl Oluşur? Ch4 Neyin Formülüdür …Metan gazı karbon ve 4 hidrojenin birleşmesi ile oluşmaktadır. Bunlar dışında metan gazı üretimi de söz konusudur. Hayvan atıklarının hammadde hale getirilip anaerobik çürütücü bakteriler ile derman töre sokulur ve metan gazı ortaya çıkar.
Yanıcı maddelerin olduğu ortamlarda patlayıcı ortamın oluşması, havayla oluşturdukları karışımın tutuşa bilirliğine bağlıdır. Eğer yanıcı madde ortam atmosferinde yeterli dağılıma ulaşmışsa ve havadaki yoğunluğu patlama sınırlarına erişmişse, patlayıcı ortam oluşmuş demektir. Gazlar ve buhar doğaları gereği yüksek dağılma derecesine sahiptirler, dolayısıyla ortamda bulunmaları halinde patlama riskini artırırlar.
İşyerinde patlayıcı ortam oluşabilecek yerlerin, otomasyon sistemleri kullanılarak izlenmesi mümkündür. Bu amaçla kullanılacak gaz alarmları ve sensörler detam@detam.com.tr Sitesinden destek alabilirsiniz.
Patlayıcı ortamın oluşması veya tutuşmasına karşı alınan önlemlerin başarısız olma durumu düşünüldüğünde patlamanın etkilerini azaltarak çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlayacak koruyucu önlemlerin alınması gerekmektedir. Bu önlemler;
- Patlamaya ve patlama basıncına dayanıklı tasarım
- Patlamanın tahliyesi (Patlama tahliye ventleri, basınç tahliye vanaları)
- Patlamanın bastırılması
- Alev ve patlamanın yayılmasının engellenmesi (İzolasyon)
- Hızlı devreye giren mekanik izolasyon sistemi
- Dar boşluklarda alev sönmesi veya söndürme kimyasallarının kullanımı
- Alevlerin karşı akış (anafor) yöntemiyle tutulması
- Patlama saptırıcılar
- Su perdesi
- Döner valf
Patlayıcı ortamlara sahip işyerlerinde patlayıcı ortamların oluşmasının önlenmesi, patlayıcı ortamların tutuşmasının önlenmesi, patlamanın bastırılması ve etkilerini azaltan tasarım aşamaları risk değerlendirmesinin genel ilkelerine paralel olarak belirtilmiştir. Bu aşamalarda önemli olan diğer bir husus ise acil durum planlamasıdır.
